آرتـا مارکتینگ

بازارایابی چند سطحی که به صورت اختصاری MLM خوانده می شود، یک استراتژی بازاریابی است که در آن نه تنها برای فروشندگان، بلکه برای فروشندگان میانی هم ، پاداش هایی در نظر گرفته می شود. نیروهای فروش، در این استراتژی به عنوان " زیر مجموعه"  استخدام می شوند. زیر مجموعه ها می توانند در چندین سطح قرار داشته باشند.  عنوان دیگری که برای بازاریابی چند سطحی در نظر گرفته می شود، در واقع، "فروش هرمی" و" بازاریابی شبکه ای" و "بازاریابی ارجاعی" نامیده می شود. بسیاری از بازاریابی های چند سطحی به گونه ای غیرقانونی به صورت هرمی فعالیت می کنند که موجب سو استفاده در این سیستم فروش می شود.

MLM یک نوع فروش مستقیم است. در این مدل، انتظار می رود که فروشندگان به طور مستقیم و از طریق ارتباط کلامی، و متعارف اقدام به فروش محصولات نمایند. در این مدل فروشندگان نه تنها اقدام به فروش می کنند بلکه دیگران را برای پیوستن به جمع دیگر بازاریابان و توزیع کننده ها تشویق می کنند.

دومینیک اکساردل بازاریابی شبکه ای و چند سطحی را واژه های مترادف می داند که هر دو، یک نوع استراتژی و روش فروش مستقیم است. بر اساس بیانات او، بازاریابی شبکه ای و بازاریابی مستقیم اشاره به سیستم توزیع دارد در صورتی که بازاریابی چند سطحی اشاره به سیستم سود آوری دارد.

از جمله دیگر عباراتی که برای معرفی بازاریابی چند سطحی استفاده می شود می توان به " بازاریابی رابطه ای  " دهان به دهان"، "توزیع تعاملی"  اشاره کرد که در واقع همه ای اینها برای این است که کاربران بتوانند، تفاوت و تمایز بین بازاریابی شبکه ای را با طرح های غیر قانونی پونزی، همچنین طرح نامه های زنجیره ای  و فریب مصرف کننده، را به خوبی درک کند.

بعضی منابع بازاریابی چند سطحی را بعنوان شکلی از فروش مستقیم به جای فروش مستقیم طبقه بندی می کنند.

یک گروه لابی گری در صنعت بازاریابی که اختصارا DSA نامیده می شود، طی گزارشی اعلام داشته که :

استقبال کنندگان از بازاریابی چند سطحی در سال 1990 حدود 25 درصد بوده اند که این رقم تا سال 1999 به میزان 77.3 درصد رسیده است. در سال 2009 ، 94.2 درصد از اعضای DSA از روش بازاریابی چند سطحی استفاده کرده اند.

در مورد اصل پیدایش بازاریابی چند سطحی اختلافاتی وجود دارد اما می توان از جمله فعالیت هایی که از سال 1920 میلادی در این باره صورت گرفته شواهدی یافت. برای نمونه، شرکت ویتامین کالیفرنایا که بعد ها به نام نوتری لایت تغییر نام داد، و یا شرکت عطر کالیفرنیا که بعد ها به نام ایوان تغییر نام داد، از جمله شرکت هایی بوده اند که از این طرح استفاده کرده اند.

توزیع کنندگان در واقع شرکت کننده های بدون حقوق و مستقلی هستند که این افراد شامل همکاران، صاحبان کسب و کار مستقل، عوامل مستقل، و غیره می شوند، که مجازند سرویس ها و محصولات شرکت را توزیع کنند. حقوق این افراد بر اساس سود خرده فروشی ها و کمیسیونی که از شرکت می گیرند، محاسبه می شود. البته این ها به صورت شاخه ای نیست و طبق طرح چند سطحی فروش صورت می گیرد.

توزیع کننده های مستقل همه با هم، یک شبکه ی مصرف کننده ی فعال ایجاد می کنند که هم می توانند به صورت خرده فروشی و عمده فروشی یا از طریق زیر مجموعه ها، به فروش بیشتر برسند و بدین صورت به توسعه طرح و گسترش آن کمک کنند.